Kolon kanseri, toplumda yaygın olarak görülen ve özellikle 50 yaş üzerindeki bireyleri etkileyen bir kanser türüdür. Hem erkeklerde hem de kadınlarda eşit oranda gözlemlenir. Kolon kanseri, kalın bağırsakta bulunan hücrelerin anormal bir şekilde çoğalması sonucu oluşur. Bu hücrelerin oluşturduğu tümörler iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. Kalın bağırsak kanseri olarak da bilinen bu hastalık, tarama testleri sayesinde erken evrede teşhis edilebilir. Kolon kanserinin %70'i bağırsakların sol tarafında, %25'i sağ tarafında ve %5'i her iki tarafta da etkili olabilir. Yapılan araştırmalar, kolon kanserinin meme ve akciğer kanserinin ardından en sık görülen üçüncü kanser türü olduğunu göstermektedir.

Kolon kanseri genellikle ani bir şekilde ortaya çıkmaz; 3-5 yıl süren bir süreçte gelişir. Kanserlerin %60'ı, bağırsaktaki polip denilen iyi huylu urların, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalıklarının sonucunda ortaya çıkar. Rutin kolonoskopi tetkikleri kolon kanserinin erken aşamada teşhis edilmesine yardımcı olur. Kolon kanserlerinin %95'i adenokarsinom grubuna girer.

Bu risk faktörlerine rağmen, kolon kanseri olan hastaların yaklaşık %75'inde herhangi bir risk faktörü tespit edilememiştir.

Kolon kanserinden korunmak amacıyla, herkesin 40 yaşından itibaren her yıl dışkıda gizli kan testi yaptırması, kalın bağırsak röntgeni, kolon grafisi, 5 yılda bir sigmoidoskopi, 10 yılda bir kolonoskopi veya sanal kolonoskopi gibi bazı tarama testlerini yaptırması önemlidir. Ailesinde kolon kanseri öyküsü olanlar mutlaka genetik danışmanlık almalıdır. Her gün düzenli olarak yarım saat ile bir saat arasında egzersiz yapılması, folik asit alımı, D vitamini ve kalsiyum takviyesi alınması gerekmektedir.

Kadınlar menopoz döneminde hormon tedavisi olmalı ve sigaradan uzak durmalıdır. Beslenmede posalı yiyeceklere ağırlık verilmeli, yağlı gıdalardan kaçınılmalı ve kırmızı et az tüketilmelidir. Probiyotikler de beslenmede yer almalıdır. Bunların yanında, düzenli aspirin kullanımı kalın bağırsaktaki polip oluşumunda önemli bir koruyucu etkendir ve dolayısıyla kolon kanserinden korunmak için de faydalıdır.

Dışkıda parlak kırmızı veya koyu siyaha çalan renkte kan görülmesi kolon kanserinin önemli bir belirtisidir. Bu kan gözle görülebilir veya dışkıda gizli kan testi ile tespit edilebilir. Hastalarda ayrıca kramp tarzında karın ağrısı, dışkılama alışkanlığında değişim, sebepsiz kilo kaybı, kansızlık, bağırsak tıkanıklığı ve makat ağrısı gibi belirtiler de ortaya çıkabilir. Az miktarda bağırsak delinmesi veya dışkının tam olarak boşaltılamaması gibi belirtiler de olabilir. Ancak hastaların %3'ünde herhangi bir belirti ortaya çıkmayabilir.

Kolon kanseri tanısında makat muayenesi, dışkıda gizli kan testi, rektoskopi ve anoskopi gibi incelemeler kullanılır. Kalın bağırsağın incelendiği sigmoidoskopi tetkiki ve kolonoskopi incelemesi yapılır. İlaçlı kalın bağırsak filmi çekilir ve sanal kolonoskopi yapılabilir. Ayrıca, kolon kanseri evrelemesi için bilgisayarlı tomografi ve yayılımı belirlemek için PET/CT araştırması yapılabilir. Bu tetkikler kolon kanseri tanısının konulmasını sağlar.

Kolon kanseri tedavisinde genellikle genel cerrahi, gastroenteroloji, onkoloji ve radyoloji uzmanları ortak bir çalışma yapar. Tedavi yöntemleri arasında cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ve hedefli tedaviler bulunur. Yaygın olarak kalın bağırsaktaki tümörlü dokunun cerrahi ile çıkarılması hedeflenir. Cerrahi işlem açık cerrahi ile yapılabileceği gibi, laparoskopik yöntem de kullanılabilir. Özellikle erken aşamada teşhis edilen kolon kanseri başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Erken aşamada kanser polip içinde olduğundan, yayılım göstermediğinden cerrahi olarak kolaylıkla bağırsaktan temizlenebilir.