Kolon kanseri, çevre dokulara, lenf bezlerine ve özellikle karaciğere metastaz yapabilen ciddi bir hastalıktır. Kalın bağırsağın ilk bir buçuk, iki metrelik kısmına kolon denir. Kolon kanserleri genellikle poliplerden kaynaklanır. Normalde kalın bağırsak hücreleri görevlerini tamamladıktan sonra ölürler ve dışkı ile atılırlar. Ölen bu hücrelerin yerine yenileri gelir. Ancak, ölmesi gereken hücreler ölmez ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya devam ederse, polip olarak kalın bağırsağa yerleşirler. Daha sonra bu polipler, kanser yapıcı genlerden dolayı bulundukları yeri istila eder ve diğer doku ve organlara metastaz yaparlar.

Kolon kanserinin evreleri çeşitli sınıflandırmalarla belirlenir. Bunlardan biri de Dukes sınıflamasıdır.

Dukes A: Bu sınıfta kanser sadece kolon içerisindedir. Hastanın on yıl sağ kalımı %92'dir.

Dukes B: Bu sınıfta ise kanser kolon duvarı dışına taşmıştır. Hastanın on yıl sağ kalımı %90'dır.

Dukes C: Bu sınıfta kolon kanseri, bölgesel lenf bezlerine yayılmıştır. Hastanın on yıl sağ kalımı %60'tır.

Dukes D: Bu sınıfta kolon kanseri, uzak organlara, özellikle karaciğere metastaz yapmıştır. Hastanın beş yıl sağ kalımı %6-%8 civarındadır.

Evre 0: Kanserin erken safhasıdır. Genellikle polipin alınması yeterli olur. Nadiren kolonun bir bölümü alınır. Kemoterapiye veya radyoterapiye ihtiyaç kalmaz.

Evre 1: Kanser kolonun iç bölümünü tutmuştur. Bu evrede kolonun kanserli bölümü ve lenf bezleri alınır. Kemoterapi veya radyoterapi gerekmez. Hastanın beş yıl sağ kalımı %90'dır.

Evre 2: Kanser kolonun dışına yayılmıştır, fakat lenf bezleri tutulmamıştır. Tedavide kolonun kanserli bölümü ve lenf bezlerinin alınması gerekir. Duruma göre kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilir. Hastanın beş yıl sağ kalımı %70-%90 civarındadır.

Evre 3: Kanser lenf bezlerine de yayılmıştır. Tedavide kolonun kanserli bölümü ve lenf bezlerinin alınması gerekir. Hastanın beş yıl sağ kalımı %45-%65'tir.

Evre 4: Kanser, kolonun haricinde akciğer, karaciğer ve diğer organlara metastaz yapmıştır. Bu evrede cerrahinin yararı çok azdır. Kemoterapi veya radyoterapi uygulanabilir.

Yapılan çalışmalar, kolon kanseri olan hastaların %90'ında tümörün sadece kolonla sınırlı kaldığını, %10 gibi düşük bir oranda ise diğer organ ve dokulara metastaz olduğunu göstermektedir. Kolon kanserleri tedavi edildikten sonra nadiren nüks eder. Ancak nüks meydana gelirse, öncelikle cerrahi tedavi yapılır. Kolon kanserinin nüks etmesi, genellikle karaciğere metastazı da beraberinde getirir.

Kolon kanseri tedavisinde cerrahi müdahale, kemoterapi ve radyoterapi gibi yöntemler kullanılmaktadır. Tedavi seçenekleri kanserin evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve kişisel tercihlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Cerrahi Müdahale: Erken evre kolon kanserlerinde, kanserli bölgenin cerrahi olarak çıkarılması genellikle yeterli olur. İleri evrelerde ise daha geniş cerrahi müdahaleler gerekebilir.

Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini durdurmak için kullanılan ilaç tedavisidir. İleri evre kolon kanseri veya cerrahi müdahale sonrası nüks riskini azaltmak için kullanılabilir.

Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin yok edilmesini hedefler. Genellikle kemoterapi ile birlikte kullanılır.

Kolon kanseri tedavisinde erken tanı ve düzenli tarama testleri büyük önem taşır. Kolonoskopi gibi tarama yöntemleri, poliplerin ve erken evre kanserlerin tespit edilmesine olanak tanır. Böylece, tedaviye erken başlanarak hastalığın ileri evrelere ilerlemesi önlenebilir.

Kolon kanseri riskini artıran çeşitli faktörler bulunmaktadır:

Kolon kanseri riskini azaltmak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli tarama testleri yaptırmak ve gerekli durumlarda genetik danışmanlık almak önemlidir.