Adenokarsinom kolon, genellikle kolon kanserlerinin en yaygın türüdür ve bağırsakta iç katmanda oluşan poliplerden kaynaklanır. Ailede kolon kanseri öyküsü bulunanlar, Tip 2 diyabet hastaları ve kolon kanseri genlerini taşıyan bireylerde polip oluşumu riski daha yüksektir. Poliplerin çoğunluğu iyi huylu olsa da, adenomatöz poliplerde anormal hücre gelişimi ve prekanseröz oluşum riski yüksektir. Adenomlar genellikle saplı yapıda olup, bazen yassı olabilirler. Gelişim süreçleri genellikle 10 yıl veya daha fazla sürebilir. Bu süreçte adenomların kansere dönüşme riski büyümeleri ve kolonda gelişme sürelerinin artması ile birlikte artar. Adenomlar kansere dönüşürse, adenokarsinom olarak tanımlanır. Erken evrede anormal hücreler yalnızca poliplerin içindedir. Bu evrede polipler cerrahi olarak çıkarılırsa, kansere dönüşmeden müdahale edilmiş olur. İleri evrelerde tümörlü dokular kolon duvarını etkisi altına alır ve daha sonra metastaz yapabilir. Bu durumda tümör hücreleri dolaşımla birlikte karaciğer, kemik gibi dokuları da etkileyebilir. Adenokarsinom kolon, kanserin geliştiği bağırsakları ifade eder.

Kolon kanserinin erken evrelerinde genellikle belirgin semptomlar görülmez. Kanserleşen poliplerin neden olduğu belirtiler çoğunlukla sindirim sorunları olarak algılanır. Ancak bu süreçte kanserle ilişkili belirtiler ilerleyebilir. Bu nedenle, sindirim sorunlarının birkaç hafta boyunca devam etmesi durumunda mutlaka doktora başvurulmalı ve gerekli tetkikler yapılmalıdır. Olası adenokarsinom kolon belirtileri şunlardır:

Kolon kanseri gelişimi genellikle 5-10 yıl sürebilir. Kolonoskopi taraması sırasında bulunan iyi huylu polipler ya da kansere dönüşmeyen polipler temizlenirse, adenokarsinom kolon önlenmiş olur. Kanser tarama sıklığı bireylerin risk faktörlerine bağlı olarak belirlenir. Yaş, genel sağlık durumu, ailede ve kişide kanser öyküsü önemli kriterlerdir. Yakınması bulunmayan, orta düzeyde risk taşıyan ve 50 yaşını geçen bireylerde yıllık fiziki muayene ve risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu değerlendirmede anormal bir durum bulunmazsa, dışkıda gizli kan testi, 5 yılda bir sanal kolonoskopi veya esnek sigmoidoskopi, ya da 10 yılda bir kolonoskopi ile taramalar yapılmalıdır. Anemi ve sindirimle ilgili sorunlar mutlaka değerlendirilmelidir.

Hastalarda yapılan tam kan sayımında anemi tespit edilmesi bir kanser belirtisi olarak görülebilir. Kanser ya da kanamalı poliplerde bu durum gelişebilir. Başka şüpheler varsa hastaya kolonoskopi yapılır. Bu işlemde hastadan parça alınarak patolojik tetkikler yapılır. Tümör belirteçlerinden olan karsinoembriyonik antijen (CEA) kolon kanserinde üretilebilir. Bu testle erken aşamada kanserin varlığı kesin olmamakla birlikte belirlenebilir ve kanserin ilerleyişi takip edilebilir. Tedaviden önce ve sonra bu proteinin ölçümü yapılarak tedavinin başarısı değerlendirilebilir. Tedavi başarılı uygulanırsa, bu tümör belirtecinin düşmesi beklenir. Kanserin yaygınlığını değerlendirmek için bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme tetkikleri kullanılır. Genellikle BT ile pozitron emisyon tomografi (PET) birlikte yapılır. Böylece kanserli hücrelerin tutunduğu yerler belirlenir.

Tedavide kanserin evresi, bulunduğu yer, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, var olan hastalıkları ve tercihleri dikkate alınır. Temel tedavi yöntemi cerrahi girişimle adenokarsinom poliplerin çıkarılmasıdır. Kanserin polip içinde olması yani lenf bezlerine yayılmaması halinde sadece tümör çıkarılır. Bu hastalarda 5 yıllık sağ kalma oranı %80-90 düzeyindedir. İleri aşamalarda kemoterapi yapılarak hastanın yaşam süresinin uzatılması ve metastazın önlenmesi hedeflenir. Radyoterapi tedavisi kolon kanserinde daha az kullanılır.